Zonnepanelen aansluiten op de kabels van windturbines
Steeds vaker klinkt vanuit de netbeheerders de waarschuwing dat ons stroomnet ‘vol’ begint te raken met alle hernieuwbare energie. Eén slimme oplossing is het combineren van zonneparken met windturbines. Hoe werkt dat?De netbeheerders van Nederland hebben het er steeds moeilijker mee om genoeg aansluitingen te maken voor alle nieuwe grootschalige productie van hernieuwbare energie. Op sommige plekken in Nederland wordt het hierdoor moeilijker om grote zonneparken aan te leggen. Het stroomnet kan al die extra toevoer eenvoudig niet aan; er moeten eerst een hoop nieuwe transformatorstations worden bijgebouwd.
Deze beperkingen gelden overigens alleen voor grote systemen die zijn aangesloten op het middenspanningsnet, en niet voor alle ‘gewone’ installaties op het laagspanningsnet. De meeste Zonnefabriek installaties op woningen, appartementsgebouwen en fabriekshallen hebben dus niet met deze problemen te maken. Toch is het wel interessant om eens te horen wat voor oplossingen er zijn voor de files op het midden- of hoogspanningsnet in Nederland.
Energiecentrales bundelen
Wanneer een projectontwikkelaar vandaag de dag het plan opvat om een groot zonnepark te bouwen met een vermogen van meerdere MW (MegaWatt: 1 MW = 1.000 kiloWatt), dan moet hij of zij, naast zaken als de omgevingsvergunning, ook denken aan de aansluiting van het systeem op het stroomnet. De netbeheerder moet eerst kijken of al die extra stroom wel past op het bestaande net. En steeds vaker blijkt het antwoord daarop: nee, nu nog niet. De netbeheerders staan voor de uitdaging om veel extra kabels en transformatoren bij te bouwen om alle decentrale opwek een plek te kunnen geven.
Eén interessante manier om toch extra ruimte te creëren zonder extra kabels aan te leggen, is het zogenaamde ‘cable pooling’. Met ‘pooling’ wordt bedoeld: het bundelen van verschillende zaken in een pot of een ‘pool’, om ze gezamenlijk te kunnen gebruiken. Bij ‘cable pooling’ wordt één aansluiting gebruikt door twee (of meer) verschillende energiecentrales, bijvoorbeeld een windpark en een zonnepark.

Gebruik maken van de bestaande kabels van windturbines geeft meer mogelijkheden voor zonnepanelen
Hoe werkt cable pooling?
Stel je hebt een stel windturbines bij elkaar staan met een gezamenlijke capaciteit van 20 MW. Dit windpark heeft dan van de netbeheerder een eigen aansluiting naar het middenspanningsnet gekregen, waar maximaal 20 MW aan vermogen kan worden ingevoerd. De netbeheerder geeft aan dat er geen extra ruimte op het net is om meer dan die 20 MW te kunnen opnemen. Maar je zou eventueel ook nog wat zonnepanelen bij deze windturbines in de buurt kunnen neerzetten, en gebruik maken van dezelfde aansluiting. Tenslotte waait het niet constant even hard, en wordt die 20 MW niet constant volledig benut. Op momenten dat het wat minder waait, kan je de vrijgekomen ruimte gebruiken om zonnestroom in te voeren.
Nu is het natuurlijk zo dat je met zo’n systeem op sommige momenten energie ‘weg moet gooien’. Als het heel hard waait en de zon tegelijk heel fel schijnt, tja, dan heb je pech: je zult dan de zonnepanelen ‘uit’ moeten zetten omdat de stroom van de panelen er niet meer bij kan. Maar grappig genoeg blijkt in de praktijk dat zon en wind elkaar vaak juist mooi afwisselen: op heel zonnige momenten is de wind vaak wat rustiger, terwijl het op heel winderige momenten vaak niet zo heel zonnig is.
Hoe voorkomen we overbelasting?

De regelaar zorgt ervoor dat het totale vermogen nooit te hoog wordt voor de aansluiting door de zonnepanelen 'af te knijpen' indien nodig
Om zeker te zijn dat er nooit op enig moment teveel vermogen naar de aansluiting stroomt, is het van belang om een controle- en regelsysteem te plaatsen dat constant bijhoudt hoeveel de actuele productie van hernieuwbare energie is. Wanneer de maximaal toegestane waarde dreigt te worden overschreden, moet het regelsysteem razendsnel de productie van de zonnepanelen naar beneden bijregelen. Op die manier blijft het systeem in balans en wordt er toch het maximaal mogelijke op de aansluiting ingevoerd.
In Schagen, Noord-Holland, is onlangs zo’n systeem opgeleverd. Jeroen Kinsbergen, CEO van het bedrijf Solarex dat de apparatuur plaatste, vertelt: “Aan de kant van de netaansluiting zit een meter die precies meet hoeveel stroom er richting het net vloeit. De regelaar gebruikt die waarde om te bepalen of de output van de omvormers voor de zonnepanelen wel of niet beperkt moet worden, en zo ja, met hoeveel procent. Deze feedback gaat zodanig snel dat we altijd onder de maximale grens blijven.” Hoe vaak gebeurt het eigenlijk dat de zonnepanelen ‘afgeknepen’ moeten worden, en hoeveel ‘verlies’ aan zonne-energie levert dat op in een jaar? Jeroen: “Eigenlijk gebeurt het maar vrij zelden dat er tegelijkertijd veel wind èn veel zon is. We verwachten dat op jaarbasis de zonnepanelen slechts een paar procent minder gaan leveren dan wat ze zouden kunnen leveren als er geen beperkingen aan het stroomnet waren geweest.”

Jeroen Kinsbergen, CEO van Solarex
Woekeren met de beschikbare ruimte
Zo’n systeem van cable pooling maakt het dus, met beperkte verliezen, mogelijk om toch nog veel zonne-energie te kunnen opwekken, ook wanneer er (in de eerstkomende jaren) onvoldoende ruimte op het stroomnet is. Het is eigenlijk weer een manier om met de beschikbare ruimte te woekeren, iets waar we in Nederland natuurlijk wel vaker mee te maken hebben. Mooi om te zien hoe zulke innovatieve oplossingen kunnen bijdragen om ons land in snel tempo te verduurzamen: met wat creatief denken gaat het zo hopelijk wel lukken om Nederland snel klimaatneutraal te maken!