Een één-fase omvormer in een drie-fasen net: kan dat?

Nederlandse huisaansluitingen kunnen driefasig ofwel éénfasig zijn. Het verschil zit hem in het aantal aders in de elektriciteitskabel die vanaf het openbare net het huis binnenkomt. Bij een driefasige aansluiting wordt het vermogen verdeeld over drie aparte fase-draden, terwijl bij een éénfasige aansluiting het vermogen allemaal op 1 fase draad binnenkomt. Dat betekent dat bij een 3-fasen aansluiting er per fase minder stroom nodig is, en dat er daardoor kleinere zekeringen worden gebruikt (bijvoorbeeld 25 Ampère), terwijl bij een één-fase aansluiting de zekeringen groter zijn, bijvoorbeeld 40 Ampère.

Krachtstroom

Tegenwoordig krijgen de meeste nieuwe woningen een drie-fasen aansluiting, o.a. omdat sommige toestellen in huis tegenwoordig krachtstoom, oftewel 3-fasen stroom, nodig hebben om te kunnen functioneren. Het gaat daarbij om toestellen die veel stroom nodig hebben zoals grotere inductiekookplaten of warmtepompen.

Omvormers voor zonnepanelen zijn er ook in twee versies: er bestaan zowel éénfasige als driefasige modellen. De éénfasige zijn meestal iets goedkoper dan de driefasige, en bestaan ook in kleinere uitvoeringen. Zo heeft fabrikant SMA omvormers van 1,5 tot 2,5 kiloWatt alleen in een éénfasige uitvoering, terwijl je vanaf 3 kiloWatt of groter kunt kiezen tussen een éénfasige of driefasige variant.

Belangrijk om te weten: Driefasige omvormers kunnen uitsluitend worden aangesloten in een driefasig net, terwijl éénfasige in zowel een één- als een drie-fasen net kunnen worden geplaatst. Maar waarom zou je voor het ene of het andere kiezen?

In balans

Netbeheerders willen graag dat het vermogen dat op de verschillende fases stroomt, in balans is: zoveel mogelijk hetzelfde verbruik en dezelfde productie op elke fase dus. Daarom is de regel dat als je méér dan een bepaalde hoeveelheid vermogen aan eigen stroomproductie op het net aansluit, je verplicht bent om deze over de fasen te verdelen. Die grens ligt op 5 kiloWatt, en daarom is de grootste éénfasige omvormer die Zonnefabriek aanbiedt, de Sunny Boy 5.0TL van 5 kW AC-vermogen. Als het vermogen minder is dan 5 kW dan maakt het voor de ‘onbalans’ zo weinig uit dat netbeheerders er geen probleem mee hebben om de omvormer op slechts 1 fase aan te laten sluiten. Vanwege de lagere kosten van een één-fase omvormer wordt er daarom vaak voor zo'n model gekozen.

Maar als je de omvormer op slechts één van de drie fasen zet, hoe zit het dan met teruglevering? Stel je levert op één fase stroom terug aan het net, terwijl je tegelijkertijd op een andere fase stroom afneemt, wordt dat dan apart door de kWh-meter geregistreerd?

Het antwoord is nee. De kWh-meter van de netbeheerder, óók de nieuwere ‘slimme’ meter, verrekent intern wat er op de verschillende fases gebeurt. Twee kiloWatt vermogen dat het net in gaat op fase 1 terwijl er tegelijk 1 kW vermogen uit het net wordt gehaald op fase 2 en 1 kW uit het net op fase 3, betekent dat er per saldo geen vermogen wordt gerekend: zowel de afnameteller als de terugleverteller blijven op dezelfde stand staan. Sowieso is het zo dat een slimme meter nooit gelijktijdig afname én teruglevering kan registreren: Het is òf het één, òf het ander.

Dit is overigens op dit moment nog niet zo relevant, omdat de salderingsregeling ervoor zorgt dat energie die wordt teruggeleverd, dezelfde waarde heeft als energie die wordt afgenomen: het wordt als het ware tegen elkaar weggestreept. De salderingsregeling loopt nog door tot 2023.

Probleem bij sommige slimme meters

Recent kwam in het nieuws dat sommige slimme meters de afname over de fases niet helemaal goed zouden verrekenen. Netbeheerder Liander heeft dit probleem onderkend en komt met een update voor de slimme meters van Landis+Gyr. Meer informatie vindt u op de site van Liander.

Als u twijfelt over de werking van uw slimme meter, is de netbeheerder de aangewezen instantie om contact mee op te nemen.